Ο ΠΑΠΠΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Ο ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΗ

Στίς γραμμές αὐτές ἐδῶ δέν θά μιλήσουν θεολόγοι, οὔτε οἱ ὄντως μεγάλοι καί οἰκουμενικοί πατέρες καί δάσκαλοι τῆς Οἰκουμένης καί τῆς Ἀποστολικῆς Ἀλήθειας. Δέν θά δοῦμε τίς ἀκτίνες ἀπό «τούς πολύφωτους ἀστέρες τοῦ νοητοῦ στερεώματος», ἀλλά θά ἀπολαύσουμε τό πολύφωτο ἄστρο τῆς παγκόσμιας Λογοτεχνίας. Δέν θά γλυκαθῆ ἡ ἀναγνωστική μας ὄσφρηση ἀπό «τά μυρίπνοα ἄνθη τοῦ Παραδείσου», ἀλλά θά ὀσφρανθοῦμε τό μυρίπνοο ἄνθος τῆς τέχνης τοῦ λόγου. Δέν θά ἀκούσουμε «τά πάγχρυσα στόματα τοῦ Λόγου», ἀλλά θά ἀφουγκρασθοῦμε τό πάγχρυσο στόμα πού ξέρει νά γράφει καί νά ἀκτινογραφεῖ τήν ἀνθρώπινη καρδιά.

Ὁ Νοστογιέφσκη, λοιπόν, ἄς μιλήσει σήμερα. Ἡ γιγάντια κορυφή τῆς Λογοτεχνίας. Γιά ἕνα θεολογικό, κοινωνικό παγκόσμιο θέμα:τόν Πάππα καί τόν Παππισμό.

Βέβαια τά θεολογικά παραστρατήματα τοῦ Παππισμοῦ δέν παραμένουν, οὔτε στό παρελθόν, οὔτε στό παρόν, χωρίς κοινωνικές παρενέργειες καί παγκόσμιες ἐπιρροές. Διότι μιά νόθευση τῆς Ἀλήθειας περί Θεοῦ, δηλαδή νόθος Θεολογία καί νόθο δόγμα ἔχουν ἄμεση αἰτιοκρατική σχέση στίς κοινωνικές, ἐθνικές, παγκόσμιες, ἀκόμη καί φιλοσοφικές παραμέτρους. Γιατί Θεολογία καί ζωή, δόγμα καί βίωμα εἶναι ἑνωμένα. Γιά παράδειγμα, λέγεται, καί ὄχι ἐσφαλμένως, ὅτι, τόσο ὁ Νίτσε καί ἡ φιλοσοφία του, ὅσο καί ὁ Χίτλερ, εἶχαν ἐπηρεασθεῖ ἀπό τό ὑπεροπτικό πνεῦμα τοῦ Παππισμοῦ, προσφέροντας ὁ καθένας στήν ἀνθρωπότητα τό τίμημα τῆς παγκόσμιας δοκιμασίας καί ἀποδοκιμασίας.

Εἶναι μάλιστα ἄξιο ἀπορίας πῶς στήν ἐποχή μας δημοκρατίες σοσιαλιστικές, τοῦ λαοῦ κυβερνήσεις, ὅπως ἡ δική μας ἡ ἑλληνική κυβέρνηση, δείχνουν εὔνοια καί ἐρωτοτροποῦν γιά τό φασιστικό κρατίδιο τοῦ Βατικανοῦ πού ἐκπροσωπεῖ τόν ἰμπεριαλισμό, τήν δικτατορία, τόν φασισμό, καί τόν καπιταλισμό σ’ὅλο του τό μεγαλεῖο.

Θά ἔπρεπε μάλιστα, κι ἄν ἀκόμη ἡ Ἐκκλησία δεχόταν τήν ἐπίσκεψη τοῦ Πάππα στήν Ἑλλάδα, ἡ σοσιαλιστική κυβέρνησή μας νά ἀντιδροῦσε δυναμικά γιατί τό δημοκρατικό της σύστημα στή βάση του καί στή δομή του εἶναι ἀντιφασιστικό καί ἡ ἱστορία του εἶναι γραμμένη μέ τήν ἄρνηση καί τήν ἀντίσταση σέ κάθε δικτάτορα, σέ κάθε φασίστα ἡγέτη. Εἶναι λοιπόν, ἀπορίας καί ἀσυνεπείας ἄξιον τό γεγονός πῶς μιά σοσιαλιστική ἐξουσία προσκαλεῖ στήν Ἑλλάδα, τήν χώρα τήν ματωμένη ἀπό τά παππικά πισωμαχαιρώματα στή διάρκεια τῶν αἰώνων, πῶς μιά ἀριστερή ἐξουσία συμπλέει καί χαμογελάει καί ὑποκλίνεται σέ μιά φεουδαρχική ἐξουσία, τήν ἐξουσία τοῦ Βατικανοῦ.

Θά μᾶς μιλήσει, λοιπόν ὁ Ντοστογιέφσκη πού ἐγνώρισε τήν ἀνθρώπινη ψυχή καί τήν ἀνθρώπινη ψυχολογία καί τήν ἀνθρώπινη παθολογία ὅσο λίγοι στόν κόσμο. Αὐτός πού ἀγάπησε τά παιδιά, τούς ἐπίγειους ἀγγέλους τοῦ Θεοῦ, τούς μεγάλους θησαυρούς τῆς κοινωνίας, πού ἀγάπησε τούς φτωχούς, πού συμπάθησε τούς ἀδύνατους, πού ὕμνησε τήν ἀρετή, τήν ἁγνότητα, τήν «διά Χριστόν σαλότητα», ἰδιαίτερα στόν ἀσυναγώνιστο ἥρωά του, τόν Ἀλιόσα. Αὐτός πού ἔγινε μεγάλος δάσκαλος τῆς Ὀρθόδοξης ἀνθρωπολογίας, γιατί πρῶτα ὁ ἴδιος μαθήτευσε στό Εὐαγγέλιο καί στούς ἁγίους τῆς Ὀρθοδοξίας καί ὅ,τι διδάσκουν οἱ νηπτικοί Πατέρες τό προβάλλει μέ τό στόμα τοῦ στάρετς Ζωσιμᾶ ἤ τοῦ Ἀλιόσα στό ἔργο του «Ἀδελφοί Καραμαζόφ». Αὐτός πού στηλίτευσε τήν ἀλαζονεία καί κατακεραύνωσε τήν ἑωσφορική ὑπερηφάνεια. Αὐτός θά μᾶς μιλήσει γιά τόν Παππισμό! Ὅταν γιά πρώτη φορά θά τόν ἀκούσει κάποιος μέσα ἀπό τά γραπτά του νά μιλάει ἔτσι γιά τόν Πάππα καί τόν Παππισμό ἴσως τόν θεωρήσει λίγο ὑπερβολικόν. Ἀλλά σάν διαβάσει τήν Ἱστορία καλύτερα, βαθύτερα, ἀναλυτικά τότε θά πῆ πώς ἡ γλῶσσα καί ἡ πέννα τοῦ Ντοστογιέφσκη γιά τόν Παππισμό εἶναι ρεαλιστική καί μάλιστα ἐπιεικής.

Στό βιβλίο του, λοιπόν ΟΙ ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΟΙ (Β’,1, VII) γράφει ἐπιγραμματικά γιά τόν Παππισμό: «Ὁ ρωμαϊκός καθολικισμός δέν εἶναι πιά χριστιανισμός». Ἦταν κάποτε. Μά τώρα δέν εἶναι κἄν χριστιανισμός. Ἦταν κάποτε, ὅταν ἦταν ἑνωμένος μέ τήν Ὀρθοδοξία, πρίν ἀκόμα τό δηλητήριο τῆς ἑωσφορικῆς ἀνταρσίας διαποτίσει τό εἶναι του. Τώρα ἔχασε τό φῶς καί τήν ἀλήθεια καί τό ὄνομα τοῦ χριστιανισμοῦ.

Καί ἀφοῦ ἐπρόδωσε τήν πίστη τήν χριστιανική μετεβλήθη σ’ ἕνα κατασκεύασμα καρναβαλικό, σ’ ἕνα ὁμοίωμα ὑποκριτικό χριστιανικῆς ζωῆς καί εὐλαβείας. Ὥστε πλήθη ἀνθρώπων, ἀπογοητευμένων γιά τό ψεύτικο χριστιανικό μοντέλο του προτιμοῦν τήν ἀθεΐα, παρά τήν παππική Ἐκκλησία. Ἔτσι ὁ ἀθεϊσμός ἔγινε, ἰδιαίτερα στίς ἡμέρες μας, καλύτερος καί ὁ παππισμός χειρότερος ἀπό τόν ἀθεϊσμό. Γιατί; Διότι ὁ ἀθεϊσμός κηρύττει τόν μηδενισμό, ὅπως ὁ Σάρτρ στήν ἐποχή μας, ἐνῶ ὁ Παππισμός κηρύττει ἕνα Χριστόν ἐντελῶς παραμορφωμένον ἀπό Αὐτόν πού περιγράφει τό Εὐαγγέλιο. Ἕνα Χριστόν σάν Ἐκεῖνον πού ἀνέμεναν καί ἀναμένουν οἱ Ἑβραῖοι. Γι’αὐτό ὁ Πάππας συμπράττει μέ τούς Ἑβραίους καί ἀνασταυρώνει τόν Χριστό, Ἐκεῖνον τόν Χριστόν ὁ Ὁποῖος εἶπε: « Ἡ βασιλεία ἡ ἐμή οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ κόσμου τούτου» (Ἰω. 18:30).

Αὐτό εἶναι τό νόημα τῶν γραπτῶν τοῦ Ντοστογιέφσκη καί στό βιβλίο του Ο ΗΛΙΘΙΟΣ (Δ’ 1, VII). Γράφει θαρραλέα καί ἀποκαλυπτικά:

«…Ὁ καθολικισμός εἶναι πίστη μή χριστιανική… Ὁ καθολικισμός τῆς Ρώμης εἶναι χειρότερος ἀπό τόν ἀθεϊσμὀ… Ὁ ἀθεϊσμός κηρύττει μονάχα τό μηδέν, ὁ καθολικισμός, ὅμως, προχωρεῖ πιό πέρα ἀκόμα: κηρύττει ἕνα διαστρεβλωμένο Χριστό, ἕνα Χριστό ἀντίθετο τοῦ Χριστοῦ. Κηρύττει τόν Ἀντίχριστο».

Ἡ καταστροφή τῆς Δύσης καί τοῦ Δυτικοῦ πολιτισμοῦ εἶναι γιά τόν Ντοστογιέφσκη, γεγονός ἀδιαμφισβήτητο. Κι’ αὐτό γιατί ἡ Δύση στηρίχθηκε καί ἐλάτρεψε τήν σάρκα, τήν ὕλη, τό χῶμα καί τό χρῆμα. Δέν μπορεῖ ἕνας πολιτισμός καί ἕνας κόσμος νά σωθῆ μέ τέτοια εἴδωλα. Τό προσκύνημα τῆς βασιλείας τοῦ κόσμου τούτου μέ ἐμβλήματα τήν φιλαργυρία, τήν φιλοδοξία καί τήν φιληδονία φέρνει, ἀργά ἤ γρήγορα, τήν ὑποταγή στήν κυριαρχία τοῦ Πονηροῦ. Καί πρῶτος προσκυνητής αὐτῆς τῆς ὑποταγῆς καί πρῶτος ὑπεύθυνος αὐτῆς τῆς καταστροφῆς εἶναι ὁ Πάππας.

Στούς ΔΑΙΜΟΝΙΣΜΕΝΟΥΣ του πάλι ὁ Ντοστογιέφσκη πιάνει τό μαστίγιο καί μαστιγώνει ἀνελέητα τόν Παππισμό:

«… Ἡ Ρώμη – γράφει – ἀνεκήρυξε ἕνα Χριστό πού ὑπέκυψε στόν τρίτο πειρασμό τοῦ σατανᾶ… Διεκήρυξε σέ ὅλο τόν κόσμο πώς ὁ Χριστός δέν μπορεῖ νά βασιλέψει χωρίς τήν ἐπίγεια βασιλεία. Ἦταν τό ἴδιο σάν νά ἀνεκήρυξε ὁ καθολικισμός τόν Ἀντίχριστο, κι’ αὐτό ἦταν πού κατέστρεψε τήν Δύση».

Παρόμοια, ἀλλά πιό συγκεκριμμένα, κατονομάζοντας ἕνα ἕνα τά «κατορθώματα» τοῦ Βατικανοῦ, τίς πτώσεις τῆς Ρώμης, τίς κοσμικές ἤ καταχθόνιες ἤ βάρβαρες μεθόδους τῆς Παππικῆς ἐξουσίας, ὁ Ντοστογιέφσκη μέ πρωτοφανή δριμύτητα, ὅταν τοῦ δίνεται εὐκαιρία, μέσα στά δρώμενα ἤ στά λεγόμενα τῶν ἡρώων του, καταφέρεται κατά τοῦ Πάππα:

«… Ὁ Πάππας ἅρπαξε γῆ – γράφει στό βιβλίο του Ο ΗΛΙΘΙΟΣ – ἔκατσε σέ γήινο θρόνο καί ἐπῆρε ξίφος στά χέρια του. Ἀπό τότε δέν ἔχει ἀλλάξει τίποτα, μονάχα πού στό ξίφος πρόσθεσαν καί τό ψεῦδος, τήν ραδιουργία, τήν ἀπάτη, τόν φανατισμό, τήν πρόληψη, τό ἔγκλημα».

Καί παρακάτω ὁ μεγάλος συγγραφεύς, ὁ πάντοτε ἐπίκαιρος καί κλασσικός καί διαχρονικός, ὁ Ντοστογιέφσκη ὁ παρηγορητικός τοῦ πονεμένου λαοῦ τοῦ Θεοῦ, μιλάει μέ πόνο ψυχῆς καί δίκαιη ὀργή γιά τήν μεγάλη προδοσία αὐτοῦ τοῦ λαοῦ, γιά τήν φοβερή ὑποκρισία τέτοιων ἡγετῶν.

«… Παίξανε (οἱ Παππικοί) μέ τά πιό ἅγια, τά πιό δίκαια, τά πιό ἁγνά, τά πιό φλογερά αἰσθήματα τοῦ λαοῦ. Ὅλα, ὅλα τά προδώσανε, γιά νά κερδίσουν τήν ἀνάξια γήϊνη ἐξουσία. Δέν εἶναι, λοιπόν, ὅλα αὐτά διδασκαλία τοῦ Ἀντιχρίστου;».

Ἐπειδή δέν ἐπιθυμεῖ ἡ ἐμή ἐλαχιστότης νά μειώσει τόν Παππισμόν ἀπό τούς «τίτλους»… ἀτιμίας, τόν δέ Ντοστογιέφσκη ἀπό τούς τίτλους τιμῆς, αἰσθανόμαστε ὑποχρεωμένοι νά ἀντιγράψουμε ἀπόσπασμα ἀπό τό πέμπτο κεφάλαιο τοῦ ἔργου του ΑΔΕΛΦΟΙ ΚΑΡΑΜΑΖΟΦ PRO KAI CONTRA καί ἀπό τήν παράγραφο «-V- ὁ μέγας Ἱεροεξεταστής» καθώς τό τέρας αὐτό δικάζει τόν σιωπηλόν καί φυλακισμένον Χριστόν. Εἶναι μιά συγκλονιστική ἔμπνευση τοῦ Ντοστογιέφσκη:

«… Δίκασέ μας, ἄν μπορεῖς κι ἄν τολμᾶς. Μάθε πώς δέ Σέ φοβᾶμαι. Μάθε πώς καί γώ ἤμουνα στήν ἔρημο, πώς καί γώ ἔζησα μέ ἀκρίδες κι ἀγριόριζες, πώς καί γώ εὐλογοῦσα τήν ἐλευθερία πού μ’ αὐτήν Ἐσύ εὐλόγησες τούς ἀνθρώπους, πώς καί γώ ἑτοιμαζόμουν νά γίνω ἕνας ἀπό τούς ἐκλεκτούς σου, νά γίνω ἕνας ἀπό τούς ἰσχυρούς καί τούς μεγάλους, διψώντας νά ‘’συμπληρώσω τόν ἀριθμό’’. Μά συνῆλθα καί δέ θέλησα νά ὑπηρετήσω τήν ἀφροσύνη. Γύρισα καί προσχώρησα στήν ὁμάδα ἐκείνων πού διορθώσανε τό ἔργο Σου. Ἐγκατέλειψα τούς περήφανους καί ἐπέστρεψα στούς ταπεινούς γιά νά τούς κάνω εὐτυχισμένους. Ὅλα ὅσα Σοῦ λέω θά γίνουν καί ἡ βασιλεία μας θά οἰκοδομηθεῖ. Σοῦ ξαναλέω πώς αὔριο κιόλας θά δεῖς αὐτή τήν ὑπάκουη ἀγέλη νά τρέχει μέ τό πρῶτο μου νεῦμα καί νά συνδαυλίζει τήν πυρά ὅπου θά Σέ κάψω, γιατί ἦρθες νά μᾶς ἐνοχλήσεις. Γιατί ἄν ὑπάρχει κανένας πού ἀξίζει περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλον τήν πυρά μας, αὐτός εἶσαι Ἐσύ. Αὔριο θά Σέ κάψω. Dixi (Εἶπα).

» – Μά… αὐτό εἶναι παραλογισμός! φώναξε κοκκινίζοντας. Τό ποίημά σου εἶναι ἐγκώμιο γιά τόν Ἰησοῦ κι ὄχι μομφή… ὅπως τό θέλησες ἐσύ. Καί ποιός θά πιστέψει αὐτά πού λές γιά τήν ἐλευθερία; Ἔτσι, ἔτσι τάχα πρέπει νά νιώθουμε; Μήπως εἶναι ἔτσι στήν Ὀρθοδοξία;… Αὐτό εἶναι Ρώμη, μά οὔτε πάλι κι ὅλη ἡ Ρώμη, αὐτό δέν εἶναι ἀλήθεια. Αὐτό εἶναι τό χειρότερο κομμάτι τοῦ καθολικισμοῦ, εἶναι οἱ ἱεροεξεταστές, οἱ ἰησουίτες!…Τούς ξέρουμε τούς ἰησουίτες, γι’ αὐτούς λένε πολύ ἄσχημα πράγματα. Μά τέτοιοι εἶναι ὅπως τούς παρουσιάζεις; Κάθε ἄλλο, καθόλου… Αὐτοί εἶναι ἁπλῶς καί μόνον ἡ ρωμαϊκή στρατιά γιά τήν μελλοντική γήϊνη αὐτοκρατορία μέ αὐτοκράτορα τόν πρωθιερέα τῆς Ρώμης… νά τό ἰδανικό τους, μά χωρίς κανένα μυστήριο, χωρίς καμμίαν ἀνώτερη ὀδύνη… Εἶναι μιά ἁπλούστατη δίψα ἐξουσίας, τῶν γήϊνων χυδαίων ἀγαθῶν, τῆς καθυπόταξης… ἕνα εἶδος μελλοντικῆς δουλοπαροικίας μέ τόν ὅρο αὐτοί νά γίνουν τσιφλικάδες… αὐτό εἶναι ὅλο κι’ ὅλο πού θέλουν. Ἴσως οὔτε κἄν νά πιστεύουν σέ Θεό».

Αὐτός εἶναι μέ λίγα λόγια ὁ Παππισμός, αὐτός εἶναι καί ὁ Πάππας. Ἄς τόν χαίρονται οἱ κυβερνῶντες μας, πού ζητᾶνε σώνει καί καλά νά ρθεῖ καί νά πατήσει τ’ ἁγιασμένα χώματα τῆς Ρωμιοσύνης. Αὐτός εἶναι ὁ Πάππας, αὐτός εἶναι καί ὁ Ντοστογιέφσκη. Ὁ ἀμίμητος χειρουργός καί ἀνατόμος τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς, τῆς ἀνθρώπινης κοινωνίας, τῆς ἀνθρώπινης Ἱστορίας. Ὁ λόγος του εὐθύς, σαφής, ἀντρίκιος, ντόμπρος, δέν ὑπηρετεῖ τόν ἄνθρωπο, δοξάζει (ὄχι τόν ἑαυτόν του) τόν Υἱόν καί Λόγον τοῦ Θεοῦ, πού λάτρεψε καί ἀγάπησε καθαρά καί ὀρθόδοξα σ’ ὅλη του τή ζωή. Ξέρει καί τ’ ὁμολογεῖ περίτρανα (γι’ αὐτό εἶναι καί ὁμολογητής) πώς μόνο ὁ Χριστός καί ἡ Ἐκκλησία Του θά κάνουν, μέσα ἀπό τήν ταπείνωση κι’ ἀπό τήν ἀδελφοσύνη, μιά καινούργια Ρωσία, ἕνα καινούργιο κόσμο. Δέν εἶναι εἰκονοκλάστης, ὅπως τόσοι στήν ἐποχή του καί στήν ἐποχή μας καί δέν προσκυνάει εἴδωλα, σάν αὐτά τοῦ Παππισμοῦ, παρά μονάχα τήν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ «πού θά λάμψει σάν πολύτιμο διαμάντι σ’ ὅλο τόν κόσμο…».

Βάζει στό στόμα τοῦ στάρετς Ζωσιμᾶ τά λόγια αὐτά, πού ἀνταποκρίνονταικαί γιά μᾶς, γιά τήν Νεοελληνική πραγματικότητα:

«… Τή Ρωσία θά τή σώσει ὁ Κύριος, ὅπως τήν ἔσωσε κι’ ὅλας πολλές φορές. Ἡ σωτηρία θά ρθεῖ ἀπό τόν λαό, ἀπό τήν πίστη του, ἀπό τήν ταπείνωσή του…

»…Φροντίζετε τόν λαό καί φυλᾶξτε ἀμόλυντη τήν καρδιά του. Μορφῶστε τον ἐν σιωπῇ. Γιατί αὐτός ὁ λαός εἶναι θεοφόρος… Θεέ μου! Κι’ ὁ λαός εἶναι ἁμαρτωλός. Ποιός λέει ὄχι. Ἡ διαφορά μεγαλώνει μέρα μέ τή μέρα καί προέρχεται ἐκ τῶν ἄνω…

»… Ὁ Θεός θά σώσει τούς ἀνθρώπους του γιατί ἡ Ρωσία εἶναι μεγάλη μέ τήν ταπεινοφροσύνη. Ὀνειρεύομαι νά δῶ καί σχεδόν βλέπω πιά τό μέλλον μας: γιατί θά γίνει ἔτσι· ἀκόμα κι ὁ πιό διεφθαρμένος πλούσιός μας θά ντραπεῖ τέλος γιά τά πλούτη του μπροστά στόν φτωχό καί τότε ὁ φτωχός , βλέποντας αὐτήν τήν ταπεινοφροσύνη του, θά τόν καταλάβει καί θά ὑποχωρήσει μπροστά του καί θ’ ἀπαντήσει μέ χαρά καί τρυφερότητα στήν εὐγενική του ντροπή. Νά ‘στε βέβαιοι πώς αὐτό θά συμβεῖ στό τέλος: γιά κεῖ τραβᾶμε. Ἡ ἰσότητα βρίσκεται μονάχα στήν πνευματική ἀξιοπρέπεια τοῦ ἀνθρώπου. Κι αὐτό θά τό καταλάβουν μονάχα ἐδῶ σέ μᾶς. Ὅταν ὅλοι θά γίνουν ἀδέρφια, θά θεμελιωθεῖ καί ἡ ἀδερφοσύνη, καί πρίν ἀπ’ τήν ἀδερφοσύνη ποτέ δέ θά μπορέσουν νά μοιράσουν τ’ ἀγαθά τους. Ἐμεῖς φυλᾶμε τήν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ, πού θά λάμψει σάν πολύτιμο διαμάντι σ’ ὅλο τόν κόσμο… Γένοιτο, γένοιτο!».